Γράφει η Δέσποινα Αντωνίου.
Η μουσικοθεραπεία ορίζεται από την Αμερικανική Εταιρεία Μουσικοθεραπείας (ΑΜΤΑ) ως «η κλινική και εμπεριστατωμένη χρήση της μουσικής παρέμβασης με σκοπό την επίτευξη εξατομικευμένων στόχων στα πλαίσια της θεραπευτικής σχέσης, από έναν πιστοποιημένο επαγγελματία, ο οποίος έχει ολοκληρώσει ένα εγκεκριμένο πρόγραμμα μουσικοθεραπείας» (American Music Therapy Association, 2011).
Θα μπορούσε να οριστεί και ως η συγχώνευση της μουσικής και της θεραπείας αναφερόμενη στο συνδυασμό της τέχνης, της επιστήμης και ταυτόχρονα της διαπροσωπικής διαδικασίας. Χαρακτηρίζεται ως τέχνη καθότι ασχολείται με το υποκειμενικό, το προσωπικό, τη δημιουργικότητα και την ομορφιά. Από την άλλη, ο συσχετισμός της με την αντικειμενικότητα, την καθολικότητα, την επανάληψη και την αλήθεια την ορίζει ως επιστήμη και τέλος, η ενσυναίσθηση, η οικειότητα, η επικοινωνία, η αμοιβαιότητα και η αλληλεπίδραση ρόλων την καθιστούν ως μια διαπροσωπική διαδικασία.
Σύμφωνα με το Bruscia (1998) η μουσικοθεραπεία αφορά μια συστηματική διαδικασία θεραπευτικής παρέμβασης στα πλαίσια της οποίας, στόχος του θεραπευτή είναι να προάγει την υγεία του θεραπευόμενου κάνοντας χρήση των μουσικών εμπειριών και της σχέσης που διαμορφώνεται μέσω αυτών, ως ένα δυναμικό εργαλείο αλλαγής.
Μέσω της μουσικοθεραπείας ο ασθενής αλληλεπιδρά με το θεραπευτή του και τη μουσική. Οι αλληλεπιδράσεις αυτές με τη σειρά τους μπορεί να δημιουργήσουν αλλαγές καθώς εξελίσσεται η επεξεργασία του ρυθμού, της μελωδίας και της αρμονίας αναπτύσσοντας τη θεραπευτική σχέση. Πλήθος ερευνών που σχετίζονται με την αποκατάσταση από τον εθισμό και την κατάχρηση ουσιών σε κέντρα αποκατάστασης,την καθιστούν ως ένα αποτελεσματικό τρόπο ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης καθώς υπέδειξαν ότι οι ασθενείς χαρακτήρισαν την εμπειρία τους πιο ωφέλιμη από άλλες μεθόδους ψυχολογικής-κοινωνικής θεραπείας (Silverman,2008). Η μουσικοθεραπεία εφαρμόζεται σε ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο μέσω των τριών σταδίων α)της εκτίμησης, β)της θεραπείας και γ)της αξιολόγησης.
Στο στάδιο της εκτίμησης ο θεραπευτής παρατηρεί και καταγράφει την εμπειρία του ασθενή και την εμπλοκή του στις μουσικές εμπειρίες με σκοπό να αναγνωρίσει τις ανάγκες τους, τυχόν δυσχέρειες και προτιμήσεις.
Το στάδιο αυτό αφορά τον καθορισμό των θεραπευτικών στόχων. Στο στάδιο της θεραπείας εφαρμόζονται οι κατάλληλες τεχνικές με σκοπό την αλλαγή και στο στάδιο της αξιολόγησης επιδιώκεται η καταγεγραμμένη αποτίμηση των βελτιώσεων του ασθενούς σε κοινωνικό, συναισθηματικό και επαγγελματικό επίπεδο. Καθότι η μουσικοθεραπεία χρησιμοποιείται συνδυαστικά με άλλες θεραπευτικές τεχνικές συνήθως είναι δύσκολο να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα μετά την εφαρμογή της.
Συνεπώς δεν είναι δυνατόν να αξιολογηθούν ξεχωριστά οι βελτιώσεις και επιβάλλεται η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της μουσικοθεραπείας (Heau,2012). Ο αυτοσχεδιασμός, η αναψυχή, η σύνθεση και η ακρόαση αποτελούν στρατηγικές μέσω των οποίων είναι δυνατή η εφαρμογή της μουσικοθεραπείας στην ψυχοθεραπεία.
Ο αυτοσχεδιασμός αναφέρεται στην αυθόρμητη εκδήλωση συναισθημάτων του ασθενούς με τη δημιουργία ήχων και μουσικής. Η ελευθερία που χαρακτηρίζει τον αυτοσχεδιασμό δίνει την ευκαιρία στον ασθενή να βελτιώσει τις κοινωνικές του δεξιότητες και να αναπτύξει την ικανότητα αντιμετώπισης καταστάσεων με μεγαλύτερη ευελιξία.
Η επαφή του ασθενούς με τη σύνθεση μουσικών κομματιών και τραγουδιών, τα οποία μαρτυρούν εμπειρίες και συναισθήματα, ευνοεί την έκφραση και την επαφή του με τον ίδιο του τον εαυτό αλλά και με την εξέλιξη των διαπροσωπικών του σχέσεων(Rafieyan & Ries, 2007).
Η μουσικοθεραπεία είναι μια διαδεδομένη μέθοδος θεραπευτικής παρέμβασης και η αποτελεσματικότητα της εξαρτάται από τους στόχους που ο θεραπευτής έχει θέσει αλλά και από τις μεθόδους που θα χρησιμοποιήσει σε συνδυασμό πάντα με άλλες θεραπευτικές τεχνικές.
—
Η Δέσποινα Αντωνίου είναι πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Κρήτης (Τμήματος Ψυχολογίας). Έχει ολοκληρώσει ένα πρόγραμμα του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου με τίτλο Διάγνωση και Θεραπεία των Ψυχικών Διαταραχών: Εφαρμογή της Νευροεπιστήμης στη Μουσικοθεραπεία και τη Σωματική Ψυχοθεραπεία.
Αυτή την περίοδο ολοκληρώνει την εκπαίδευση της ως ψυχοθεραπεύτρια στη Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία που πραγματοποιείται από το Πανεπιστήμιο Κρήτης (Τμήμα Ιατρικής-Ψυχιατρική Κλινική ΠΑΓΝΗ).
Είναι εθελόντρια ψυχολόγος στο Νοσοκομείο Ρεθύμνης στο Τμήμα Ψυχιατρικής Κλινικής αλλά και μέλος του Συλλόγου Ψυχολόγων Ρεθύμνου.
Τέλος, γνωρίζει δύο γλώσσες Αγγλικά και Ισπανικά.
—
Βιβλιογραφία
American Music Therapy Association (2011) Questions and Answers,
http://musictherapy.org/faq
Bruscia, K., (1998) Defining Music Therapy, 2η έκδοση Gilsum NH Barcelona Publishing
Hannibal, N., κ.ά., (2012) “Schizophrenia and Personality disorder patient’s adherence to music therapy”, Nordic Journal of Psychiatry, τ. 66, Νο. 6, σελ. 376- 379
Heau, N., (2012) Music Psychotherapy: An Assessment of Research Methods, Senior Honors Theses, Wesleyan University U.S.A
Rafieyan, R., Ries, R., (2007) “A description of the use of Music Therapy in consultation liaison psychiatry” Psychiatry 47, σελ. 47-51
Silverman, M., (2008) “Quantitative Comparison of Cognitive Behavioral Therapy research: a methodological best-practices analysis to guide future investigation for adult psychiatric patients” Journal of Music Therapy, τ. 45, Νο. 4 σελ.457-506