Μοιραστείτε το άρθρο:

Η Διπολική Διαταραχή είναι μια αρκετά συχνή αλλά και παρεξηγημένη ψυχική νόσος.

Υπολογίζεται ότι το 4% των ανθρώπων σε παγκόσμια κλίμακα υποφέρουν από αυτήν. Στο παρελθόν ονομάζοταν μανιοκατάθλιψη και, στην ακραία της μορφή, μανιοκαταθλιπτική ψύχωση. Πρώτος ο Emil Kraepelin τον 19ο αιώνα διέκρινε τις διαφορές με τη σχιζοφρένεια και διαχώρισε τις δύο αυτές νοσολογικές οντότητες.

Παρ’ όλα τα διακριτά συμπτώματα και σημεία, η νόσος μπορεί να εμφανίζει πολλά κοινά με άλλες ψυχικές διαταραχές ή διαταραχές προσωπικότητας. Έτσι μπορεί να προσιδιάζει σε σχιζοφρένεια, μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, διαταραχή ελλειματικής προσοχής και υπερκινητικότητας ή και σε μεταιχμιακή/οριακή διαταραχή προσωπικότητας.

Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίον απαιτείται προσεκτική παρατήρηση του ασθενή, λήψη εκτενούς ιστορικού τόσο από τον ίδιον, όσο και από άτομα του περιβάλλοντός του (οικογενειακού, φιλικού, ακαδημαϊκού, εργασιακού), καθώς για μια ολοκληρωμένη διαφορική διάγνωση, οφείλουν να αποκλειστούν άλλοι παράγοντες και συμπτωματολογίες.

Πολλές σωματικές νόσοι με ψυχικό αντίκτυπο είναι δυνατόν να μιμούνται τη συμπτωματολογία της διπολικής διαταραχή, λόγος για τον οποίον, πάντοτε, κρίνεται απαραίτητος ένας εξονυχιστικός έλεγχος της συνολικής υγείας του ατόμου, προτού τεθεί η διάγνωση.

Χαρακτηριστικά συμπτώματα της Διπολικής Διαταραχής

Όπως γίνεται αντιληπτό και από τον χαρακτηρισμό της διαταραχής αυτής, ως διπολική, τα συμπτώματα της κινούνται ανάμεσα σε δύο πόλους. Πιο σωστά, θα λέγαμε, οφείλεται να αναφέρεται ώς Διπολική Διαταραχή του Συναισθήματος ή Διπολική Διαταραχή της Διάθεσης, καθώς ουσιαστικά αυτό που επηρεάζεται περισσότερο είναι ο συναισθηματικός κόσμος του ασθενή, με τις επακόλουθες επιπτώσεις στις υπόλοιπες ψυχικές και πνευματικές λειτουργίες του.

Οι δύο πόλοι μεταξύ των οποίων μεταβάλεται το συναίσθημα είναι απ’ την μία πλευρά αυτός της μανίας και από την άλλη της κατάθλιψης. Είναι, λοιπόν, η Διπολική Διαταραχή μια κατάσταση κατά την οποία ένα άνθρωπος βιώνει επαναλαμβανόμενα ακραία συναισθήματα που κυμαίνονται ανάμεσα στην πιο “ανεβασμένη”, “επηρμένη”, παθολογικά ευφορική δηλαδή διάθεση και την ακραία κατάθλιψη. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι με τον όρο κατάθλιψη, δεν θα πρέπει να θεωρούμε μόνον την εμφάνιση συμπτωμάτων θλίψης ή του συναισθήματος της λύπης, αλλά μια πιο περίπλοκη κατάσταση, την οποία θα αναλύσουμε παρακάτω.

Η Διπολική Διαταραχή δεν είναι μια ενιαία ασθένεια, αλλά όπως σημειώνεται και στα εγχειρίδια τόσο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-5), όσο και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ICD-10) μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητή, ως ένα φάσμα διαταραχών εντός ενός συνεχούς συμπεριφορών και βιωμένων συναισθημάτων.

Τύποι Διπολικής Διαταραχής

Διπολική Διαταραχή Ι

Κύριο χαρακτηριστικό του τύπου αυτού είναι η μανία (περισσότερα σχετικά με το τι είναι μανία θα εξηγήσουμε παρακάτω). Εφόσον υπάρχουν ένα ή περισσότερα επεισόδια μανίας, δεν είναι απαραίτητο να εμφανιστεί κάποιο επεισόδιο του καταθλιπτικού πόλου, ώστε να τεθεί η διάγνωση.

Διπολική Διαταραχή ΙΙ

Στον τύπο αυτόν επικρατούν η υπομανία και τα καταθλιπτικά συμπτώματα. Ωστόσο η υπομανία σπάνια εξελίσσεται σε μανία, με αποτέλεσμα να μην γίνεται αντιληπτή ούτε από τον ασθενή, ούτε από το περιβάλλον του, ως παθολογική εκδήλωση, κι έτσι να μένει αδιάγνωστη. Περισσότερο ενοχλητικά γίνονται τα συμπτώματα της κατάθλιψης σε αυτόν τον τύπο της διαταραχής.

Κυκλοθυμία

Στην κυκλοθυμία βλέπουμε μια περιοδική εναλλαγή της συναισθηματικής διάθεσης, η οποία δεν είναι τόσο έντονη και δεν τείνει προς τη μείζονα κατάθλιψη. Τα υπομανιακά επισόδεια είναι υπαρκτά, όμως όχι ακραία. Η εναλλαγή αυτή μπορεί να επηρεάσει την λειτουργία του ασθενούς σε κοινωνικό επίπεδο, γίνεται όμως περισσότερο αντιληπτή ως μέρος της προσωπικότητας του ατόμου. Είναι χαρακτηριστικό το επίθετο “κυκλοθυμικός”, που αποδίδεται σε ανθρώπους, οι οποίοι παρουσιάζουν συνεχώς μεταβολές στην συναισθηματική τους κατάσταση.

Ακόμη υπάρχει και η διάγνωση της Μη Καθορίσιμης Διπολικής Διαταραχής, όταν η συμπτωματολογία δεν συμφωνεί ακριβώς με κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες.

Επεξήγηση των συναισθημάτων

Μανία

Παρόλο που στην καθημερινή επικοινωνία με το όρο “μανία” μπορούμε να εκφράσουμε πολλές και διαφορετικές έννοιες, στην Διπολική Διαταραχή η λέξη χαρακτηρίζει την παθολογικά ευφορική διάθεση, η οποία επηρεάζει τον τρόπο σκέψης και αντίληψης της πραγματικότητας.

Ένα από τους λόγους που αποσύρθηκε ο όρος “Μανιοκατάθλιψη” και αντικαταστάθηκε με τον χαρακτηρισμό “Διπολική Διαταραχή” αποτελεί και η στρεβλή άποψη, που έμμεσα καλλιερήθηκε, κυρίως από τα ΜΜΕ, σχετικά με την ασθένεια, αφού αυτά απέδιδαν κατά κόρον -και εξακολουθούν- το επίθετο “μανιακός” στους δράστες αιματηρών επιθέσεων, βιασμών και άλλων ειδεχθών πράξεων.

Ουσιαστικά απέχει πολύ ο μανιακός τύπος ενός ασθενή στα πλαίσια της Διπολικής Διαταραχής, από το προφιλ ενός δολοφόνου ή βιαστή. Αυτό που μπορεί να διατυπωθεί, ως δολοφονικό αμόκ δεν συνάδει με την έντονη ευφορική -κυρίως- διάθεση, που παρατηρείται στην μανία. Αν και μπορεί να υπάρξει ευερεθιστότητα κατά τη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου, αυτή δεν προκαλεί βαθύτερα ένστικτα και κυρίως εκφράζεται με τη μορφή εκνευρισμού ή δυσφορίας. Ακόμη ένας λόγος, που δύναται να προκαλέσει ευερέθιστη διάθεση είναι η αμφισβήτηση των ιδεών μεγαλείου, από τον κοινωνικό περίγυρο, του ατόμου που βρίσκεται σε μανία.

Αναλυτικότερα, η μανία μπορεί να ειπωθεί ότι είναι ένας συνδυασμός συμπεριφορών και λειτουργίας ενός ατόμου, που χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα ενεργητικότητας, ευφορική ή και ευερέθιστη διάθεση, ιδέες και σκέψεις μεγαλείου, ελαττωμένο αίσθημα κόπωσης και υπερβολική δραστηριοποίηση.

Η κατάσταση αυτή μπορεί να γίνει αντιληπτή, μέσω της συμπεριφοράς, όταν παρουσιάζονται σημεία αυξημένης αυτοπεποίθησης και πολλές φορές μεγαλομανίας, λογόρροιας (γρήγορη ομιλία και διακοπή των συνομιλητών), πίεσης λόγου (φαίνεται σαν να γίνεται έντονη προσπάθεια να εκφραστούν οι λέξεις), αυξημένης σεξουάλικης διάθεσης, που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε σεξουαλικές αδιακρισίες.

Ακόμη εμφανίζεται φυγή ιδεών, δηλαδή εναλλαγή του θέματος συζήτησης γρήγορα χωρίς να γίνεται μια ολοκληρωμένη διατύπωση του σκεπτικού, και παρείσφρηση στη ροή του λόγου άλλων σκέψεων και προτάσεων.

Τέλος η συμμετοχή σε ριψοκίνδυνες δραστηριότητες, που μπορεί να έχουν αντίκτυπο ιδιαίτερα στην οικονομική κατάσταση του ατόμου είναι πολύ συχνές. Αλόγιστα έξοδα για αγορές, συμμετοχή σε τυχερά παιχνίδια, χωρίς ειδικά να υπάρχει πρότερη ενασχόληση, αλλά και σε χόμπυ ή σπορ που ανεβάζουν την αδρεναλίνη.

Υπομανία

Όπως ακριβώς υποδηλώνει και η λέξη, στην κατάσταση της υπομανίας βιώνεται μια διέγερση, που δεν έχει εξελιχθεί πλήρως σε μανιακό επεισόδιο.

Κατάθλιψη

Στη φάση της κατάθλιψης, ο ασθενής βιώνει αντίστοιχα τα ίδια συναισθήματα και τον κατατρέχουν παρόμοιες σκέψεις, όπως στη Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή.

Η παθολογική αίσθηση θλίψης εκφράζεται με ιδέες αναξιότητας, ενοχής, έντονο άγχος και απελπισία. Το πάσχον άτομο θεωρεί, ότι όλα είναι μάταια ή ανούσια και δεν έχουν κάποιο θετικό αντίκτυπο στη ζωή του, έτσι μπορεί να πάψει δραστηριότητες που στο παρελθόν έβρισκε ευχάριστες και να απομονωθεί από τον κοινωνικό του περίγυρο. Το ενδιαφέρον για οτιδήποτε μειώνεται και τελικά επικρατεί μια κλινόφιλη συμπεριφορά, όπου ο ασθενής μένει όλη την ημέρα ξαπλωμένος στο κρεβάτι.

Ο ασθενής, σε αυτή τη κατάσταση, μπορεί πολύ εύκολα να ξεσπάσει σε κλάμα ή να ενοχληθεί υπερβολικά από μια λέξη που θα ακούσει, ακόμη κι αν δεν απευθύνεται σε αυτόν.

Η απέχθεια προς τον εαυτό είναι μια ακόμη έκφανση του καταθλιπτικού πόλου. Ένας άνθρωπος υπό το συναίσθημα αυτό ατενίζει το παρελθόν του με δυσαρέσκεια και αποστροφή, πιστεύει ότι η μέχρι τώρα ζωή του δεν του προσέφερε τις επιθυμητές εμπειρίες, δυνατότητες ή ευκαιρίες σε κάθε τομέα της δραστηριότητάς του και συνέπεια αυτού είναι να παραγνωρίζει κάθε επιτυχία ή ορόσημο.

Όταν η κατάθλιψη φτάνει σε ακραία μορφή, μπορεί να εμφανιστούν ιδέες αυτοκτονικότητας ή σκέψεις θανάτου. Θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία σε τυχόν εκφράσεις σχεδίων αυτοκτονίας, ειδικά όταν φαίνονται λεπτομερώς μελετημένα ή όταν δείχνουν να έχουν τεθεί σε εφαρμογή, όπως για παράδειγμα, όταν κάποιος συντάσει διαθήκη, προετοιμάζει ένα σημείωμα αυτοκτονίας ή -πολύ συχνά- όταν ξεκινά να χαρίζει τα υπάρχοντά του.

Σωματικά η κατάθλιψη προκαλεί έλλειψη ενεργητικότητας, εύκολη κόπωση και πιθανόν ακόμη σοβαρότερα συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, διάχυτους ακαθόριστους πόνους χωρίς προφανή αιτιολογία, προβλήματα στην πέψη, δερματικά ενοχλήματα και τριχόπτωση.

Σχετικά με τον συντάκτη

Βιογραφικά Στοιχεία

myPsychology: το νέο portal για την Ψυχολογία.

Διαβάστε άρθρα από έγκριτους επαγγελματίες, αλλά και εμπειρίες ανθρώπων που θα σας εμπνεύσουν.


Μοιραστείτε το άρθρο: