Γράφει η Ψυχολόγος Νάντια Γκίκα.
Η θεωρία του δεσμού στην ψυχολογία προέρχεται από τον ψυχίατρο John Bowlby (1958) ο οποίος υποστήριξε οτι η προσκόλληση είναι ενας βιολογικής φυσεως συναισθηματικός δεσμός μεταξύ του βρέφους και του προσώπου φροντίδας (κυρίως η μητέρα), που αποσκοπεί στη διατήρηση της ασφάλειας και της επιβίωσης του. Το παιδί επιζητά την εγγύτητα με το άτομο που το φροντίζει, προκειμένου να αποσπάσει μια βοηθητική και ανακουφιστική ανταπόκριση. Η ανταπόκριση της μητέρας στις ανάγκες του βρέφους (π.χ. εαν θα ανταποκρίνεται άμεσα) καθορίζει την δημιουργία ασφαλούς ή ανασφαλούς δεσμού προσκόλλησης του παιδιού και αυτό φαίνεται πως επηρέαζει μεταγενέστερα την αυτοαντίληψη του και την γενικότερα την κοινωνική του ανάπτυξη.
Πως όμως οι μετέπειτα στενές διαπροσωπικές μας σχέσεις μπορούν να επηρεαστούν από την θεωρία του δεσμού;
Η θεωρία του δεσμού παρέχει το πλαίσιο που εξηγεί πως συνυπάρχει η υγιής με τη μη υγιή μορφή της σχέσης ως αποτέλεσμα των πρώιμων διαπροσωπικών σχέσεων και αναφέρεται σε όλα εκείνα τα συναισθήματα, τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά όπως π.χ. στον φόβο της οικειότητας, στην ζήλια, στο νοιάξιμο, στην εμπιστοσύνη και στην οικειότητα που βιώνει κάποιος σε μια σχέση. Οι Hazan και Shaver,(1987) διερεύνησαν τις απόψεις του Bowlby και υποστήριξαν πως ο συναισθηματικός δεσμός που αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο άτομα στην ερωτική σχέση μοιάζει με εκείνον τον δεσμό που αναπτύσσει το βρέφος με τον φροντιστή του. Διαπίστωσαν ορισμένα κοινά στοιχεία ανάμεσα στην σχέση γονέα –βρέφους και στην ερωτική σχέση. Τόσο το βρέφος όσο και ο ενήλικος νιώθουν ασφάλεια όταν ο άλλος βρίσκεται κοντά τους και ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους ενώ αντιθέτως βιώνουν το συναίσθημα της ανασφάλειας όταν ο άλλος είναι απρόσιτος. Πιο συγκεκριμένα:
– Τα άτομα που έχουν αναπτύξει ασφαλή τύπο προσκόλλησης με το πρόσωπο φροντίδας νιώθουν ευτυχισμένοι στις ερωτικές τους σχέσεις δειχνουν εμπιστοσύνη στον σύντροφό τους αποδεχοντάς τον όπως είναι,νιώθουν σταθεροί και αφοσιωμένοι στις σχέσεις τους και σπάνια ανησυχούν μήπως τους εγκαταλείψει ο σύντροφος τους. Είναι άνθρωποι που έχουν μία πολύ καλή εικόνα για τον εαυτό τους και διακατέχονται από ένα αίσθημα ενθουσιαμού και αυτοπεποίθησης. Τείνουν να κάνουν μεγαλύτερης διάρκειας σχέσεις και να βιώνουν λιγότερους χωρισμούς συγκριτικά με τους άλλους δύο τύπους ανασφαλούς προσκόλλησης
– Αντίθετα οι άνθρωποι με ανασφαλή τύπο προσκόλλησης (αγχώδη/αμφιθυμικό τύπο προσκόλλησης) φαίνεται πως έχουν ακραίες συναισθηματικές εναλλαγές στις σχέσεις τους όπως π.χ υπερβολική ζήλεια και έμμονη ενασχόληση με τον σύντροφο τους, φοβούνται την συναισθηματική εγγύτητα και για αυτόν τον λόγο δείχνουν τις περισσότερες φορές συναισθηματικά απομακροι, βιώνουν πολύ έντονα το συναίσθημα της ζήλειας και δύσκολα εμπιστεύονται τον σύντροφο τους ενώ οι σχέσεις τους χαρακτηρίζονται από εξάρτηση και είναι αρκετά συγκρουσιακές.
Φαίνεται λοιπόν πως η θεωρία του δεσμού προσέφερε μία άριστη γνώση γύρω από το θέμα της προσκόλλησης η οποία φάνηκε ιδιαίτερα χρήσιμη για να εξηγήσει όχι μόνο την ποιότητα δεσμού βρέφους – μητέρας αλλά και τη ποιοτητα ερωτικού δεσμού μεταξύ δύο ανθρώπων.